bash logo

## İçindekiler 1. [Basit Komutlar](#1-basit-komutlar) 1.1. [Dosya Komutlar](#11-dosya-komutları) 1.2. [Text Komutları](#12-text-komutları) 1.3. [Dizin Komutları](#13-dizin-komutları) 1.4. [SSH, Sistem Bilgisi & Ağ Komutları](#14-ssh-sistem-bilgisi--ağ-komutları) 1.5. [İşlem İzleme Komutları](#15-İşlem-İzleme-komutları) 2. [Basit Shell Programlama](#2-basit-shell-programlama) 2.1. [Değişkenler](#21-değişkenler) 2.2. [Diziler](#22-diziler) 2.3. [String Yerleştirme](#23-string-yerleştirme) 2.4. [Fonksiyonlar](#24-fonksiyonlar) 2.5. [Koşullar](#25-koşullar) 2.6. [Döngüler](#26-döngüler) 3. [İpuçları](#3-İpuçları) 4. [Hata Ayıklama - Debugging](#4--hata-ayıklama--debugging) # 1. Basit Komutlar ### a. `export` Tüm çevre değişkenlerini göstermek için kullanılır. Özel bir çevre değişkeni özelliğini görüntülemek için, `echo $VARIABLE_NAME` kullanın. Alternatif olarak ayrıntılı görüntülemek için `printenv` komutu da kullanılabilir. ```bash export ``` Örnek: ```bash $ export AWS_HOME=/Users/omergulen/.aws LANG=en_US.UTF-8 LC_CTYPE=en_US.UTF-8 LESS=-R $ echo $AWS_HOME /Users/omergulen/.aws ``` ### b. `whatis` whatis kullanıcı komutları, sistem çağrıları, kütüphane fonksiyonları ve manuel sayfasındaki diğer şeylerin açıklamasını görüntüler. ```bash whatis bir_sey ``` Örnek: ```bash $ whatis bash bash (1) - GNU Bourne-Again SHell ``` ### c. `whereis` whereis çalıştırabilir dosyaları, kaynak kodlarını ve manuel sayfalarını sistem tarafından otomatik oluşturulan bir veri tabanı ile araştırır. ```bash whereis isim ``` Örnek: ```bash $ whereis php /usr/bin/php ``` ### d. `which` which çalıştırabilir dosyaları belirtilmiş bir PATH (yol) içerisinde arar. Bu komut aranan çalıştırabilirlerin tam yolunu yazdırır. ```bash which program_adi ``` Örnek: ```bash $ which php /c/xampp/php/php ``` ### e. `clear` Pencere içeriğini temizler. ## 1.1. Dosya Komutları
cat chmod chown cp diff file find gunzip gzcat gzip head
lpq lpr lprm ls more mv rm tail touch
### a. `cat` UNIX veya Linux altında, aşağıdaki amaçlar için kullanılır. * Text dosyalarını ekranda gösterir * Text dosyalarını kopyalar * Text dosyalarını birleştirir * Yeni text dosyaları oluşturur Örnek: ```bash cat dosya_adi cat dosya1 dosya2 cat dosya1 dosya2 > yeni_birlesmis_dosya cat < dosya1 > dosya2 #dosya 1'i dosya2'ye kopyalar. ``` ### b. `chmod` ```chmod``` komutu "change mode" yani mod değiştir anlamına karşılık gelmektedir ve dosyanın veya dizinin okunabilir, yazılabilir ve çalıştırabilir olmasını değiştirebilir. Daha fazla bilgi için bu [linki](https://ss64.com/bash/chmod.html) kontrol edin. ```bash chmod -secenekler dosya_adi chmod +x -w calistir_ama_yazama ``` ### c. `chown` chown komutu "change owner" yani sahibini değiştir anlamına karşılık gelmektedir ve verilen dosya veya dizinin sahibini kullanıcı ve grup olarak değiştirebilir. Basit kullanımı önce kullanıcı:grup adı gelir ve sonrasında dosya veya dizin adı verilir. ```bash chown -secenekler kullanici:grop dosya_adi ``` ### d. `cp` Dosyaları kopyalar. ```bash cp dosya1 dosya2 cp /root/Desktop/file1.txt /var/www/html/file2.php ``` `dosya1` kaynak yolunu `dosya2` ise hedef yolunu belirtir. ### e. `diff` Dosyaları karşılaştırıp, farklılıklarını gösterir. ```bash diff dosya1 dosya2 ``` ### f. `file` Dosya türünü belirler. ```bash file dosya ``` Örnek: ```bash $ file index.html index.html: HTML document, ASCII text ``` ### g. `find` Dizinde dosya arar. ```bash find dizin secenek duzen(yapi) ``` Example: ```bash $ find . -name README.md $ find /home/ -name '*.png' ``` ### h. `gunzip` Dosyaları ```gzip``` ile çıkartır. ```bash gunzip dosya ``` ### i. `gzcat` Çıkarmadan gzip ile sıkıştırılmış dosyalara bakmamızı sağlar. ```bash gzcat dosya ``` ### j. `gzip` Dosyaları sıkıştırır. ```bash gzip dosya ``` ### k. `head` Dosyanın ilk 10 satırını yazdırır. ```bash head dosya ``` ### l. `lpq` Yazıcı baskı sırasını yazdırır. ```bash lpq ``` Örnek: ```bash $ lpq Sıra Sahip İş Dosya(lar) Toplam Boyut active omergulen 59 deneme 399360 bytes 1st omergulen 60 (stdin) 0 bytes ``` ### m. `lpr` Dosyayı yazıcıdan yazdırır. ```bash lpr dosya ``` ### n. `lprm` Yazıcı baskı sırasından bir iş siler. ```bash lprm is_numarasi ``` ### o. `ls` Dosyaları listelemek için kullanılır. Hiç bir yol veya dizin göstermezseniz bulunduğunuz dizinde çalışır. ```-l``` gibi listeleyip daha çok bilgi veren ve ```-a``` gibi tüm dosyaları (gizliler dahil) gösteren parametreleri vardır. Daha detaylı bilgi için [link](https://ss64.com/bash/ls.html). ```bash ls secenek ``` Örnek: 
$ ls -la
rwxr-xr-x   33 omergulen  staff    1122 Mar 27 18:44 .
drwxrwxrwx  60 omergulen  staff    2040 Mar 21 15:06 ..
-rw-r--r--@  1 omergulen  staff   14340 Mar 23 15:05 .DS_Store
-rw-r--r--   1 omergulen  staff     157 Mar 25 18:08 .bumpversion.cfg
-rw-r--r--   1 omergulen  staff    6515 Mar 25 18:08 .config.ini
-rw-r--r--   1 omergulen  staff    5805 Mar 27 18:44 .config.override.ini
drwxr-xr-x  17 omergulen  staff     578 Mar 27 23:36 .git
-rwxr-xr-x   1 omergulen  staff    2702 Mar 25 18:08 .gitignore
### p. `more` Dosyanın ilk kısmını gösterir (```Space``` ile hareket eder ve ```q``` ile çıkılır). ```bash more dosya ``` ### q. `mv` Dosyayı taşır. ```bash mv dosya1 dosya2 ``` `dosya1` kaynak yolunu `dosya2` ise hedef yolunu belirtir. Ayrıca dosyanın ismini değiştirmek için kullanır. ```bash mv eski_isim yeni_isim ``` ### r. `rm` Dosyaları silmeye yarar. Bunu bir dizin üzerinde kullanmaya çalışmak hataya yol açar. `rm: directory: is a directory` Dizin silmek için `-r` kullanmalısınız. Silinmeyen dosyaları zorla silmek için de `-f` komutu kullanılmaktadır. ```bash rm dosya ``` #### DİKKAT: `rm -rf /` komutu tüm sistemin silinmesine yol açar, sanal makine dışında kullanılması tehlikelidir. ### s. `tail` Outputs the last 10 lines of file. Use `-f` to output appended data as the file grows. Dosyanın son 10 satırını yazdırır. `-f` parametresiyle çıktıyı sona ekler dosya büyüdükçe. ```bash tail dosya ``` ### t. `touch` Yetki ve zaman etiketini günceller. Böylelikle dosya var olmamışsa yaratır. ```bash touch dosya ``` Örnek: ```bash $ touch trick.md ``` ## 1.2. Text Komutları
awk cut echo egrep fgrep fmt grep nl sed sort
tr uniq wc
### a. `awk` awk text dosyalarını idare etmek için en iyi araçtır. Tüm dosyaları satır satır idare eder. Değiştirmezseniz normal olarak kelimeleri ayırmak için boşluğu kullanır. En yaygın kullanımı aşağıdaki gibidir: ```bash awk '/arama_yapisi/ { eslesme_gerceklesirse_gerceklesecek_komut; }' parcalanacak_text_dosyasi ``` `/etc/passwd` dosyasını ele alalım. Dosyanın içeriği böyle oluyor normal şartlarda: ``` root:x:0:0:root:/root:/usr/bin/zsh daemon:x:1:1:daemon:/usr/sbin:/usr/sbin/nologin bin:x:2:2:bin:/bin:/usr/sbin/nologin sys:x:3:3:sys:/dev:/usr/sbin/nologin sync:x:4:65534:sync:/bin:/bin/sync ``` Şimdi sadece kullanıcı adlarını alalım buradan. `-F` parametresi neye göre ayıracağımızı gösterir. Burada `:` ayracımız oluyor. `{ print $1 }` komutu ilk karşılaştığı eşleşmeyi yazdırır. ```bash awk -F':' '{ print $1 }' /etc/passwd ``` Komutu çalıştırdıktan sonra çıktı şöyle olacaktır. ``` root daemon bin sys sync ``` `awk` ' ı daha detaylı anlamak için, [link](https://www.cyberciti.biz/faq/bash-scripting-using-awk)'e göz atın. ### b. `cut` Dosyanın her satırından seçilen kısımları siler veya gösterir. *example.txt* ```bash red riding hood went to the park to play ``` * boşlukla ayrı ve 2. , 7. , 9. elemanları göster* ```bash cut -d " " -f2,7,9 ornek.txt ``` ```bash riding park play ``` ### c. `echo` Bir satır text yazdırır. *"Hello World" yazdır* ```bash echo Hello World ``` ```bash Hello World ``` *"Hello World" 'u kelimeleri arasında yeni satır koyarak yazdırır* ```bash echo -ne "Hello\nWorld\n" ``` ```bash Hello World ``` ### d. `egrep` Girdiğimiz yapı ile eşleşen satırları yazdır - Uzun yazımı ('grep -E' (extended)) *ornek.txt* ```bash Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. ``` *İçinde "Lorem" veya "dolor" geçen satırları yazdırır.* ```bash egrep '(Lorem|dolor)' ornek.txt ya da grep -E '(Lorem|dolor)' ornek.txt ``` ```bash Lorem ipsum dolor sit amet, et dolore magna duo dolores et ea sanctus est Lorem ipsum dolor sit ``` ### e. `fgrep` Girdiğiniz yapı ile tamamen eşleşen satırları yazdırır. ('grep -F' (fixed)) *ornek.txt* ```bash Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor foo (Lorem|dolor) invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. ``` *'(Lorem|dolor)' un tam olarak geçtiği satırları yazdırır* ```bash fgrep '(Lorem|dolor)' ornek.txt ya da grep -F '(Lorem|dolor)' ornek.txt ``` ```bash foo (Lorem|dolor) ``` ### f. `fmt` Basit optimize text düzenleyici *ornek: ornek.txt (1 satır)* ```bash Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. ``` *ornek.txt dosyasının çıktısı 20 karakter genişliğinde olacak* ```bash cat ornek.txt | fmt -w 20 ``` ```bash Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. ``` ### g. `grep` Text dosyalarının içine bakar. Dosya içerisinde arama yapmak için de kullanabilirsiniz. ```bash grep yapi dosya ``` Örnek: ```bash $ grep admin /etc/passwd _kadmin_admin:*:218:-2:Kerberos Admin Service:/var/empty:/usr/bin/false _kadmin_changepw:*:219:-2:Kerberos Change Password Service:/var/empty:/usr/bin/false _krb_kadmin:*:231:-2:Open Directory Kerberos Admin Service:/var/empty:/usr/bin/false ``` Aramayı tersine çevirmek için `-i` parametresini, belirli bir dizin altındaki tüm text dosyalarını taramak için ise `-r`(recursive) parametresi kullanılabilir, örnek olarak: ```bash $ grep -r admin /etc/ ``` `-w` (word) parametresi de sadece kelimeleri aramak için kullanılaiblir. `grep` hakkında daha detaylı bilgi için: [link](https://www.cyberciti.biz/faq/grep-in-bash). ### h. `nl` Dosyanın satırlarını numaralndırır *ornek.txt* ```bash Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet. ``` *ornek.txt'yi satır numaraları ile yazdır* ```bash nl -s". " ornek.txt ``` ```bash 1. Lorem ipsum 2. dolor sit amet, 3. consetetur 4. sadipscing elitr, 5. sed diam nonumy 6. eirmod tempor 7. invidunt ut labore 8. et dolore magna 9. aliquyam erat, sed 10. diam voluptua. At 11. vero eos et 12. accusam et justo 13. duo dolores et ea 14. rebum. Stet clita 15. kasd gubergren, 16. no sea takimata 17. sanctus est Lorem 18. ipsum dolor sit 19. amet. ``` ### i. `sed` Texti düzenlemek ve şekillendirmek için kullanılan bir editör *ornek.txt* ```bash Hello This is a Test 1 2 3 4 ``` *tüm boşlukları tire(-) ile değiştir* ```bash sed 's/ /-/g' ornek.txt ``` ```bash Hello-This-is-a-Test-1-2-3-4 ``` *tüm rakamları "d" ile değiştir* ```bash sed 's/[0-9]/d/g' ornek.txt ``` ```bash Hello This is a Test d d d d ``` ### j. `sort` Text dosyasının satırlarını alfabetik sıralar *ornek.txt* ```bash f b c g a e d ``` *sıralanmış ornek.txt* ```bash sort ornek.txt ``` ```bash a b c d e f g ``` *rastgele sıralanmış ornek.txt* ```bash sort ornek.txt | sort -R ``` ```bash b f a c d g e ``` ### k. `tr` Karakter silme veya değiştirme (translate) *ornek.txt* ```bash Hello World Foo Bar Baz! ``` *tüm küçük harfleri büyük harf yap* ```bash cat ornek.txt | tr 'a-z' 'A-Z' ``` ```bash HELLO WORLD FOO BAR BAZ! ``` *tüm boşlukları yeni satır yao* ```bash cat ornek.txt | tr ' ' '\n' ``` ```bash Hello World Foo Bar Baz! ``` ### l. `uniq` Tekrar eden satırları sil ya da bildir *ornek.txt* ```bash a a b a b c d c ``` *sadece eşsiz satırları göster(önce sıralamanız(sort) gerekir yoksa düzgün çalışmayacaktır* ```bash sort ornek.txt | uniq ``` ```bash a b c d ``` *farklı satırları birer kere göster ve aynı olanların kaçar kere geçtiğini yaz* ```bash sort ornek.txt | uniq -c ``` ```bash 3 a 2 b 2 c 1 d ``` ### m. `wc` Dosyada kaç satır, kelime ve karakter olduğunu yazar. ```bash wc dosya ``` Örnek: ```bash $ wc ornek.txt 7459 15915 398400 ornek.txt ``` `7459` satır, `15915` kelime ve `398400` karakter içerir. ## 1.3. Dizin Komutları
cd mkdir pwd
### a. `cd` Sizi bir dizinden diğerine taşır(change directory). Aşağıdaki ```bash $ cd ``` komutu sizi `home` dizinine taşır. Bu komut isteğe bağlı `dizin_adi` değişkeni alır ve sizi o dizine götürür. ```bash cd dizin_adi ``` ### b. `mkdir` Yeni dizin oluşturur. ```bash mkdir dizin_adi ``` ### c. `pwd` Şu an hangi dizinde olduğunu yazdırır(print working directory). ```bash pwd ``` ## 1.4. SSH, Sistem Bilgisi & Ağ Komutları
bg cal date df dig du fg finger last man
passwd ping ps quota scp ssh top traceroute uname uptime w
wget whoami whois
### a. `bg` Durdurulmuş veya arka plana atılmış işlemleri listeler, arka planda durdurulmuş bir işi devam ettirir. ### b. `cal` Aylık takvimi gösterir. ### c. `date` Anlık tarih ve saati gösterir. ### d. `df` Disk kullanımını gösterir. ### e. `dig` Domain'in DNS bilgilerini alır. ```bash dig domain ``` ### f. `du` Dosya ve dizinlerin disk kullanımını gösterir. Daha fazla bilgi için: [link](http://www.linfo.org/du.html) ```bash du [secenek] [dosya|dizin] ``` Seçenekler: - `-h` (human readable) Çıktıyı kilobyte (K), megabyte (M) ve gigabyte (G) olarak verir. - `-s` (supress or summarize) dizinin toplam boyutunu yazar ve alt dizinler için rapor verir. Örnek: ```bash du -sh resimler 1.4M resimler ``` ### g. `fg` Ön planda çalışan en son işlemi getirir veya arka planda çalışan işlemleri `jobs` komutu ile gördükten sonra ID numarası ile ön planda çalışmasını isteyebiliriz. Örnek: ```bash # jobs [1] Running bash download-file.sh & [2]- Running evolution & [3]+ Done nautilus . # fg %1 ``` ### h. `finger` Kullanıcı hakkında bilgi verir. ```bash finger kullanici_adi ``` ### i. `last` Bahsedilen kullanıcının son girişini gösterir. ```bash last seninKullanici_adin ``` ### j. `man` Bir komutun dökümantasyonunu gösterir. ```bash man komut ``` Örnek: ```bash man cd man ls ``` ### k. `passwd` Belirtilen kullanıcı (belirtilmezse giriş yapmış kullanıcı) şifre belirlenmesini veya değiştirilmesini sağlar. ```bash passwd [secenek] [kullanici] ``` Örnek: ```bash passwd sudo passwd jeff ``` ### l. `ping` Sunucuyu pingler ve sonucu yazdırır. ```bash ping sunucu_ip_or_domain ``` ### m. `ps` İşlemleri (processes) görüntüler. ```bash ps -u kullanici_adi ``` ### n. `quota` Disk kotanı gösterir. ```bash quota -v ``` ### o. `scp` Lokal sunucu ve uzak sunucu veya iki uzak sunucu arasında dosya aktarımını sağlar. *lokal sunucudan uzak sunucuya* ```bash scp kaynak_dosya kullanici@sunucu:dizin/hedef_dosya ``` *uzak sunucudan lokal sunucuya* ```bash scp kullanici@sunucu:dizin/kaynak_dosya hedef_dosya scp -r kullanici@sunucu:dizin/kaynak_dizin hedef_dizin ``` Özel bir porta bağlanmak için `-P` parametresi kullanılabilir. ```bash scp -P port kullanici@sunucu:dizin/kaynak_dosya hedef_dosya ``` ### p. `ssh` ssh (SSH client) uzak makineye bağlanmak ve üzerinde komut çalıştırmak için tasarlanmış bir programdır. ```bash ssh kullanici@sunucu ``` Özel bir porta bağlanmak için `-P` parametresi kullanılabilir ```bash ssh -p port kullanici@sunucu ``` ### q. `top` Anlık aktif işlemleri görüntüler. ### r. `traceroute` Bir ip paketinin (örnek olarak ping işlemini gerçeleştirirken kullandığımız ICMP paketi de olabilir) hedef adresine varana kadar hangi sunucu ve/veya yönlendiriciler üzerinden geçtiğini görmemize imkan sağlayan bir programdır. Örnek: ```bash traceroute 8.8.8.8 ``` ### s. `uname` Kernel bilgisini gösterir. ```bash uname -a ``` ### t. `uptime` Sunucunun ne zamandır açık olduğunu gösterir. ### u. `w` Sunucuda kimin online olduğunu gösterir. ### v. `wget` Dosya indirir. ```bash wget dosya wget http://site.com/dosya.txt ``` ### w. `whoami` Anlık giriş yapmış kullanıcı adını yazdırır. ### y. `whois` Domain'in whois bilgilerini gösterir. ```bash whois domain ``` ## 1.5. İşlem İzleme Komutları
jobs kill killall & nohup
### a. `jobs` Arkaplanda çalışmakta olan işlemleri gösterir. ```bash jobs [1]+ Running sleep 100 & ``` ### b. `kill` Verilen ID ile işlemleri sonlandırır. ```bash kill PID ``` ### b. `killall` Verilen isimdeki tüm işlemleri sonlandırır. ```bash killall islem_adi ``` ### d. & `&` simgesi verilen işlemin sonuna eklenir ve arka planda çalışacağını gösterir. ```bash komut & ``` ### e. `nohup` "No Hang Up" sözüne karşılık gelen nohup komutu, "kapatma" anlamına gelir. Yani shell'den çıktığınızda dahi çalışmayı sürdürür. ```bash nohup komut ``` `&` ile birlikte kullanarak arka plan işlemi oluşturulabilir ```bash nohup komut & ``` # 2. Basit Shell Programlama `shebang` bash programlamanın ilk satırına yazılan belirli text'e denir. Bu satır script'in tek başına sh, bash, python, php gibi programları yazmadan çalışabilmesini sağlar. ```bash #!/bin/bash ``` ## 2.1. Değişkenler bash üzerinde değişken yaratmak diğer dillerde olduğu gibidir. Veri tipleri yoktur. Bash içinde değişkenler sayı, karakter, karakter dizisi gibi şeyler alabilir. Başlangıçta tanımlarken ne olduğunu belirtmenize gerek yoktur, vermek istediğiniz değere eşitlemek yeterli olacaktır. Örnek: ```bash str="hello world" ``` Yukarıdaki satır `str` adında bir değişken oluşturur ve "hello world" stringini atar. Değeri okumak için değişken isminin başına `$` koymak yeterlidir. Örnek: ```bash echo $str # hello world ``` ## 2.2. Diziler Diğer diller gibi bash de dizilere sahiptir. Diziler birden çok değer içerek değişkenlerdir.Dizilerin değerleri için sayı sınırı yoktur. Bash'de ki dizler sıfır tabanlıdır. İlk eleman 0 ile belirtilir. Bir kaç dizi oluşturma yolu vardır, aşağıda gösterildiği gibi: Örnekler: ```bash dizi[0] = deger dizi[1] = deger dizi[2] = deger dizi=([2]=deger [0]=deger [1]=deger) dizi=(deger deger deger) ``` Bir dizinin özel bir değerini yazdırmak için: ```bash ${dizi[i]} # belirteç "i" için ``` Hiç bir belirteç verilmezse, dizi 0'dan başlar. Dizide kaç değer olduğunu öğrenmek için aşağıdaki yazım kullanılır: ```bash ${#dizi[@]} ``` Bash ayrıca üçlü durumlara sahiptir. Aşağıdaki durumlara bakınız. ```bash ${degisken:-word} # degisken varsa ve "null" değilse, degeri dondur; aksi halde "word" ü döndür ${degisken:=word} # degisken varsa ve "null" değilse, degeri dondur; aksi halde "word" e eşitle ve değerini döndür ${degisken:+word} # degisken varsa ve "null" değilse, "word" ü döndür; aksi halde "null" döndür ${degisken:offset:length} # alt dizi ilerlemesi yapar. $degisken 'in alt dizilerini karakter uzunluğuna göre dallandırarak döndürür ``` ## 2.3 String Yerleştirme Stringleri düzenlemede bir kaç örneği inceleyelim ```bash ${degisken#deger} # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin başıyla eşleşiyorsa, eşleşen en kısa kısmı sil ve geri kalanı yazdır ${degisken##deger} # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin başıyla eşleşiyorsa, eşleşen en uzun kısmı sil ve geri kalanı yazdır ${degisken%deger} # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin sonuyla eşleşiyorsa, eşleşen en kısa kısmı sil ve geri kalanı yazdır ${degisken%%deger} # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin sonuyla eşleşiyorsa, eşleşen en uzun kısmı sil ve geri kalanı yazdır ${degisken/deger/yeni_deger} # Değişkenin değeri içinde "deger" ile eşleşen en uzun kısım ile "yeni_deger" değiştirilir. Sadece ilk eşleşme değiştirilir ${degisken//deger/string} # Değişkenin değeri içinde "deger" ile eşleşen en uzun kısım ile "yeni_deger" değiştirilir. Tüm eşleşmeler değiştirilir ${#degisken_ismi} # değişkenin değerinin uzunluğunu string olarak döndürür ``` ## 2.4. Fonksiyonlar Tüm programlama dillerinde olduğu gibi, bash'de de fonksiyonları birden fazla satır kodu tek seferde çalıştırmak ve tekrarlamak için kullanbiliriz. Fonksiyon tanımlamak `function my_func { my_code }` yazmak kadar kolay. Fonksiyon çağırmak da başka bir programı çağırmakla aynı şekilde sadece adını yazmanız yeterli. ```bash functname() { shell commands } ``` Örnek: ```bash #!/bin/bash function hello { echo world! } hello function say { echo $1 } say "hello world!" ``` Yukarıdaki kodu çalıştırdığımızda `hello` fonksiyonu "world!" yazdıracaktır. Yukarıdaki `hello` ve `say` fonksiyonları özdeştir. Tek farkları `say` fonksiyonu parametre alır ve aldığı ilk parametreyi `echo` komutu ile yazdırır. Argümanlar scripti çalıştırırkenki sırayla isimlendirilir. `1,2 ($1,$2)` ## 2.5. Koşullar Bash'deki koşullar diğer programlama dilleri ile aynıdır. `if` ifadesi doğru ise `then` durumu çalışır. ```bash if [ifade]; then ifade doğru ise çalışacak durum else ifade yanlış ise çalışacak durum fi ``` Bazen iç içe if - else yazmak kafa karıştırıcı olabilir, bunun için `case statements` denilen (switch-case) yapıları bulunur. ```bash case ifade in yapi1 ) durum-komut ;; yapi2 ) durum-komut ;; ... esac ``` İfade Örnekleri: ```bash durum1 && durum2 # iki durum da doğru olmalı durum1 || durum2 # en az biri doğru olmalı str1=str2 # str1 ve str2 eşittir str1!=str2 # str1 ve str2 eşit değildir str1str2 # str1, str2'den çoktur -n str1 # str1 "null" değildir (str1'in karakter uzunluğu 0'dan fazla) -z str1 # str1 "null" dur (str1'in karakter uzunluğu 0) -a dosya # dosya var (oluşturulmuş) -d dosya # dosya var (oluşturulmuş) ve dosya bir dizin -e dosya # dosya var; -a ile aynı -f dosya # dosya var ve düzgün bir dosya (dizin veya özel dosya türü değil) -r dosya # okuma yetkin var -s dosya # dosya var ve boş değil -w dosya # yazma yatkin var -x dosya # dosya ve dizin üzerinde çalıştırma yetkin var, dizin ise çalıştırma yetkisi arar -N dosya # son okumadan beri dosya değiştirilmiş -O dosya # dosyanın sahibisin ( owner ) -G dosya # dosya'nın group ID'si seninki ile eşleşiyor (birden çok grupta ise, grouplarından biri ile) dosya1 -nt dosya2 # dosya1, dosya2'den daha yeni dosya1 -ot dosya2 # dosya1, dosya2'den daha eski -lt # daha az (less than) -le # daha az veya eşit (less than or equal) -eq # eşit (equal) -ge # daha büyük veya eşit (greater than or equal) -gt # daha büyük (greater than) -ne # eşit değil (not equal) ``` ## 2.6. Döngüler Bash üzerinde üç tip döngü vardır. `for`, `while` ve `until`. Farklı `for` Yazımı (Syntax): ```bash for x := 1 to 10 do begin durum - komutlar end for dongu_adi [in list] do $name kullanan durum ve komutlar done for (( baslatma ; bitis_kosulu ; degisiklik )) do durum ve komutlar... done ``` `while` Yazımı (Syntax): ```bash while kosullar; do durum ve komutlar done ``` `until` Yazımı (Syntax): ```bash until kosullar; do durum ve komutlar done ``` # 3. İpuçları ## Alias (Takma ad) ekleme `bash_profile` dosyasını `nano ~/.bash_profile` komutu ile veya `vim ~/.bash_profile` komutu ile açın > alias dockerlogin='ssh www-data@omergulen.local -p2222' # adınızı .bash_profile' e ekleyin ## Çabukça Özel Bir Dizine Gitme `nano ~/.bashrc` > export otel_kayitlari="/workspace/hotel-api/storage/logs" ```bash source ~/.bashrc cd $otel_kayitlari ``` ## Yakalanmalardan Çıkış | Exit traps Bash script'inizi daha düzenli, hatasız ve arkada gereksiz işlem bırakmayacak şekilde yazın. ```bash function finish { # temizlemeyi yapın örn. açık kalan gereksiz işlemleri sonlandır jobs -p | xargs kill } trap finish EXIT ``` ## Çevre değişkenlerinizi kaydedin `export FOO = BAR` yaptığınızda, değişkenleriniz bu shell'de ve bunun üzerinden açılan shell'lerde etkili olacaktır. Kalıcılığı sağlamak için `~/.bash_profile` dosyasına aşağıdaki komutu ekleyin. ```bash echo export FOO=BAR >> ~/.bash_profile ``` ## Scriptlerinize erişim Scriptlerinize kolayca erişmek için home klasörünüzün içinde `mkdir ~/bin` komutuyla `bin` dizini oluşturabilirsiniz, artık tüm scriptlerinizi bu dizine koyup erişebilirsiniz. Eğer erişemezseniz, aşağıdaki kodu `~/.bash_profile`dosyanıza eklemeyi ve `source ~/.bash_profile` komutunu çalıştırmayı deneyin. ```bash # PATH değişkenini belirtin if [ -d "$HOME/bin" ] ; then PATH="$HOME/bin:$PATH" fi ``` # 4. Hata Ayıklama | Debugging `bash` komutuna farklı parametreler vererek kolayca scriptinizi derleyebilirsiniz. Örneğin `-n` parametresi kodu çalıştırmayıp sadece hata kontrolü yapacaktır, `-v` komutları çalıştırmadan yazdıracak, `-x` ise işlem bittikten sonra kodları yazdıracaktır. ```bash bash -n script_adi bash -v script_adi bash -x script_adi ``` ## Katkı Sağlama - Sorunları bildir [How to](https://help.github.com/articles/creating-an-issue/) - Geliştirmeler ile birlikte "pull request" açın [How to](https://help.github.com/articles/about-pull-requests/) - Bilginin yayılmasına yardımcı olun. ## Lisans [![License: CC BY 4.0](https://img.shields.io/badge/License-CC%20BY%204.0-lightgrey.svg)](https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/)