| README.md | ||
İçindekiler
- Basit Komutlar
1.1. Dosya Komutlar
1.2. Text Komutları
1.3. Dizin Komutları
1.4. SSH, Sistem Bilgisi & Ağ Komutları
1.5. İşlem İzleme Komutları - Basit Shell Programlama
2.1. Değişkenler
2.2. Diziler
2.3. String Yerleştirme
2.4. Fonksiyonlar
2.5. Koşullar
2.6. Döngüler - İpuçları
- Hata Ayıklama - Debugging
1. Basit Komutlar
a. export
Tüm çevre değişkenlerini göstermek için kullanılır. Özel bir çevre değişkeni özelliğini görüntülemek için, echo $VARIABLE_NAME kullanın. Alternatif olarak ayrıntılı görüntülemek için printenv komutu da kullanılabilir.
export
Örnek:
$ export
AWS_HOME=/Users/omergulen/.aws
LANG=en_US.UTF-8
LC_CTYPE=en_US.UTF-8
LESS=-R
$ echo $AWS_HOME
/Users/omergulen/.aws
b. su ve exit
su kullanıcı değiştirmeye ya da root olmaya yarar. su komutundan sonra boşluk bırakılırsa sudo root yerine geçer.
exit ise bağlı olunan oturumdan çıkmayı sağlar, kısayolu CTRL+D dir.
omergulen@host:~$ su
Password:
root@host:/home/omergulen#
root@host:/home/omergulen# exit
exit
omergulen@host:~$
omergulen@host:~$ su guest
Password:
guest@host:#
c. whatis
whatis kullanıcı komutları, sistem çağrıları, kütüphane fonksiyonları ve manuel sayfasındaki diğer şeylerin açıklamasını görüntüler.
whatis bir_sey
Örnek:
$ whatis bash
bash (1) - GNU Bourne-Again SHell
d. whereis
whereis çalıştırabilir dosyaları, kaynak kodlarını ve manuel sayfalarını sistem tarafından otomatik oluşturulan bir veri tabanı ile araştırır.
whereis isim
Örnek:
$ whereis php
/usr/bin/php
e. which
which çalıştırabilir dosyaları belirtilmiş bir PATH (yol) içerisinde arar. Bu komut aranan çalıştırabilirlerin tam yolunu yazdırır.
which program_adi
Örnek:
$ which php
/c/xampp/php/php
f. clear
Pencere içeriğini temizler. CTRL + L kısayolu da aynı görevi görür.
1.1. Dosya Komutları
| cat | chmod | chown | cp | diff | file | find | gunzip | gzcat | gzip | head |
| lpq | lpr | lprm | ls | more | mv | rm | tail | touch |
a. cat
UNIX veya Linux altında, aşağıdaki amaçlar için kullanılır.
- Text dosyalarını ekranda gösterir
- Text dosyalarını kopyalar
- Text dosyalarını birleştirir
- Yeni text dosyaları oluşturur
Örnek:
cat dosya_adi
cat dosya1 dosya2
cat dosya1 dosya2 > yeni_birlesmis_dosya
cat < dosya1 > dosya2 #dosya 1'i dosya2'ye kopyalar.
b. chmod
chmod komutu "change mode" yani mod değiştir anlamına karşılık gelmektedir ve dosyanın veya dizinin okunabilir, yazılabilir ve çalıştırabilir olmasını değiştirebilir. Daha fazla bilgi için bu linki kontrol edin.
chmod -secenekler dosya_adi
chmod +x -w calistir_ama_yazama
c. chown
chown komutu "change owner" yani sahibini değiştir anlamına karşılık gelmektedir ve verilen dosya veya dizinin sahibini kullanıcı ve grup olarak değiştirebilir. Basit kullanımı önce kullanıcı:grup adı gelir ve sonrasında dosya veya dizin adı verilir.
chown -secenekler kullanici:grop dosya_adi
d. cp
Dosyaları kopyalar.
cp dosya1 dosya2
cp /root/Desktop/file1.txt /var/www/html/file2.php
dosya1 kaynak yolunu dosya2 ise hedef yolunu belirtir.
e. diff
Dosyaları karşılaştırıp, farklılıklarını gösterir.
diff dosya1 dosya2
f. file
Dosya türünü belirler.
file dosya
Örnek:
$ file index.html
index.html: HTML document, ASCII text
g. find
Dizinde dosya arar.
find dizin secenek duzen(yapi)
Example:
$ find . -name README.md
$ find /home/ -name '*.png'
h. gunzip
Dosyaları gzip ile çıkartır.
gunzip dosya
i. gzcat
Çıkarmadan gzip ile sıkıştırılmış dosyalara bakmamızı sağlar.
gzcat dosya
j. gzip
Dosyaları sıkıştırır.
gzip dosya
k. head
Dosyanın ilk 10 satırını yazdırır.
head dosya
l. lpq
Yazıcı baskı sırasını yazdırır.
lpq
Örnek:
$ lpq
Sıra Sahip İş Dosya(lar) Toplam Boyut
active omergulen 59 deneme 399360 bytes
1st omergulen 60 (stdin) 0 bytes
m. lpr
Dosyayı yazıcıdan yazdırır.
lpr dosya
n. lprm
Yazıcı baskı sırasından bir iş siler.
lprm is_numarasi
o. ls
Dosyaları listelemek için kullanılır. Hiç bir yol veya dizin göstermezseniz bulunduğunuz dizinde çalışır. -l gibi listeleyip daha çok bilgi veren ve -a gibi tüm dosyaları (gizliler dahil) gösteren parametreleri vardır. Daha detaylı bilgi için link.
ls secenek
Örnek:
$ ls -la rwxr-xr-x 33 omergulen staff 1122 Mar 27 18:44 . drwxrwxrwx 60 omergulen staff 2040 Mar 21 15:06 .. -rw-r--r--@ 1 omergulen staff 14340 Mar 23 15:05 .DS_Store -rw-r--r-- 1 omergulen staff 157 Mar 25 18:08 .bumpversion.cfg -rw-r--r-- 1 omergulen staff 6515 Mar 25 18:08 .config.ini -rw-r--r-- 1 omergulen staff 5805 Mar 27 18:44 .config.override.ini drwxr-xr-x 17 omergulen staff 578 Mar 27 23:36 .git -rwxr-xr-x 1 omergulen staff 2702 Mar 25 18:08 .gitignore
p. more
Dosyanın ilk kısmını gösterir (Space ile hareket eder ve q ile çıkılır).
more dosya
q. mv
Dosyayı taşır.
mv dosya1 dosya2
dosya1 kaynak yolunu dosya2 ise hedef yolunu belirtir.
Ayrıca dosyanın ismini değiştirmek için kullanır.
mv eski_isim yeni_isim
r. rm
Dosyaları silmeye yarar. Bunu bir dizin üzerinde kullanmaya çalışmak hataya yol açar. rm: directory: is a directory
Dizin silmek için -r kullanmalısınız. Silinmeyen dosyaları zorla silmek için de -f komutu kullanılmaktadır.
rm dosya
DİKKAT: rm -rf / komutu tüm sistemin silinmesine yol açar, sanal makine dışında kullanılması tehlikelidir.
s. tail
Outputs the last 10 lines of file. Use -f to output appended data as the file grows.
Dosyanın son 10 satırını yazdırır. -f parametresiyle çıktıyı sona ekler dosya büyüdükçe.
tail dosya
t. touch
Yetki ve zaman etiketini günceller. Böylelikle dosya var olmamışsa yaratır.
touch dosya
Örnek:
$ touch trick.md
1.2. Text Komutları
| awk | cut | echo | egrep | fgrep | fmt | grep | nl | sed | sort |
| tr | uniq | wc |
a. awk
awk text dosyalarını idare etmek için en iyi araçtır. Tüm dosyaları satır satır idare eder. Değiştirmezseniz normal olarak kelimeleri ayırmak için boşluğu kullanır. En yaygın kullanımı aşağıdaki gibidir:
awk '/arama_yapisi/ { eslesme_gerceklesirse_gerceklesecek_komut; }' parcalanacak_text_dosyasi
/etc/passwd dosyasını ele alalım. Dosyanın içeriği böyle oluyor normal şartlarda:
root:x:0:0:root:/root:/usr/bin/zsh
daemon:x:1:1:daemon:/usr/sbin:/usr/sbin/nologin
bin:x:2:2:bin:/bin:/usr/sbin/nologin
sys:x:3:3:sys:/dev:/usr/sbin/nologin
sync:x:4:65534:sync:/bin:/bin/sync
Şimdi sadece kullanıcı adlarını alalım buradan. -F parametresi neye göre ayıracağımızı gösterir. Burada : ayracımız oluyor. { print $1 } komutu ilk karşılaştığı eşleşmeyi yazdırır.
awk -F':' '{ print $1 }' /etc/passwd
Komutu çalıştırdıktan sonra çıktı şöyle olacaktır.
root
daemon
bin
sys
sync
awk ' ı daha detaylı anlamak için, link'e göz atın.
b. cut
Dosyanın her satırından seçilen kısımları siler veya gösterir.
example.txt
red riding hood went to the park to play
- boşlukla ayrı ve 2. , 7. , 9. elemanları göster*
cut -d " " -f2,7,9 ornek.txt
riding park play
c. echo
Bir satır text yazdırır.
"Hello World" yazdır
echo Hello World
Hello World
"Hello World" 'u kelimeleri arasında yeni satır koyarak yazdırır
echo -ne "Hello\nWorld\n"
Hello
World
d. egrep
Girdiğimiz yapı ile eşleşen satırları yazdır - Uzun yazımı ('grep -E' (extended))
ornek.txt
Lorem ipsum
dolor sit amet,
consetetur
sadipscing elitr,
sed diam nonumy
eirmod tempor
invidunt ut labore
et dolore magna
aliquyam erat, sed
diam voluptua. At
vero eos et
accusam et justo
duo dolores et ea
rebum. Stet clita
kasd gubergren,
no sea takimata
sanctus est Lorem
ipsum dolor sit
amet.
İçinde "Lorem" veya "dolor" geçen satırları yazdırır.
egrep '(Lorem|dolor)' ornek.txt
ya da
grep -E '(Lorem|dolor)' ornek.txt
Lorem ipsum
dolor sit amet,
et dolore magna
duo dolores et ea
sanctus est Lorem
ipsum dolor sit
e. fgrep
Girdiğiniz yapı ile tamamen eşleşen satırları yazdırır. ('grep -F' (fixed))
ornek.txt
Lorem ipsum
dolor sit amet,
consetetur
sadipscing elitr,
sed diam nonumy
eirmod tempor
foo (Lorem|dolor)
invidunt ut labore
et dolore magna
aliquyam erat, sed
diam voluptua. At
vero eos et
accusam et justo
duo dolores et ea
rebum. Stet clita
kasd gubergren,
no sea takimata
sanctus est Lorem
ipsum dolor sit
amet.
'(Lorem|dolor)' un tam olarak geçtiği satırları yazdırır
fgrep '(Lorem|dolor)' ornek.txt
ya da
grep -F '(Lorem|dolor)' ornek.txt
foo (Lorem|dolor)
f. fmt
Basit optimize text düzenleyici
ornek: ornek.txt (1 satır)
Lorem ipsum dolor sit amet, consetetur sadipscing elitr, sed diam nonumy eirmod tempor invidunt ut labore et dolore magna aliquyam erat, sed diam voluptua. At vero eos et accusam et justo duo dolores et ea rebum. Stet clita kasd gubergren, no sea takimata sanctus est Lorem ipsum dolor sit amet.
ornek.txt dosyasının çıktısı 20 karakter genişliğinde olacak
cat ornek.txt | fmt -w 20
Lorem ipsum
dolor sit amet,
consetetur
sadipscing elitr,
sed diam nonumy
eirmod tempor
invidunt ut labore
et dolore magna
aliquyam erat, sed
diam voluptua. At
vero eos et
accusam et justo
duo dolores et ea
rebum. Stet clita
kasd gubergren,
no sea takimata
sanctus est Lorem
ipsum dolor sit
amet.
g. grep
Text dosyalarının içine bakar. Dosya içerisinde arama yapmak için de kullanabilirsiniz.
grep yapi dosya
Örnek:
$ grep admin /etc/passwd
_kadmin_admin:*:218:-2:Kerberos Admin Service:/var/empty:/usr/bin/false
_kadmin_changepw:*:219:-2:Kerberos Change Password Service:/var/empty:/usr/bin/false
_krb_kadmin:*:231:-2:Open Directory Kerberos Admin Service:/var/empty:/usr/bin/false
Aramayı tersine çevirmek için -i parametresini, belirli bir dizin altındaki tüm text dosyalarını taramak için ise -r(recursive) parametresi kullanılabilir, örnek olarak:
$ grep -r admin /etc/
-w (word) parametresi de sadece kelimeleri aramak için kullanılaiblir. grep hakkında daha detaylı bilgi için: link.
h. nl
Dosyanın satırlarını numaralndırır
ornek.txt
Lorem ipsum
dolor sit amet,
consetetur
sadipscing elitr,
sed diam nonumy
eirmod tempor
invidunt ut labore
et dolore magna
aliquyam erat, sed
diam voluptua. At
vero eos et
accusam et justo
duo dolores et ea
rebum. Stet clita
kasd gubergren,
no sea takimata
sanctus est Lorem
ipsum dolor sit
amet.
ornek.txt'yi satır numaraları ile yazdır
nl -s". " ornek.txt
1. Lorem ipsum
2. dolor sit amet,
3. consetetur
4. sadipscing elitr,
5. sed diam nonumy
6. eirmod tempor
7. invidunt ut labore
8. et dolore magna
9. aliquyam erat, sed
10. diam voluptua. At
11. vero eos et
12. accusam et justo
13. duo dolores et ea
14. rebum. Stet clita
15. kasd gubergren,
16. no sea takimata
17. sanctus est Lorem
18. ipsum dolor sit
19. amet.
i. sed
Texti düzenlemek ve şekillendirmek için kullanılan bir editör
ornek.txt
Hello This is a Test 1 2 3 4
tüm boşlukları tire(-) ile değiştir
sed 's/ /-/g' ornek.txt
Hello-This-is-a-Test-1-2-3-4
tüm rakamları "d" ile değiştir
sed 's/[0-9]/d/g' ornek.txt
Hello This is a Test d d d d
j. sort
Text dosyasının satırlarını alfabetik sıralar
ornek.txt
f
b
c
g
a
e
d
sıralanmış ornek.txt
sort ornek.txt
a
b
c
d
e
f
g
rastgele sıralanmış ornek.txt
sort ornek.txt | sort -R
b
f
a
c
d
g
e
k. tr
Karakter silme veya değiştirme (translate)
ornek.txt
Hello World Foo Bar Baz!
tüm küçük harfleri büyük harf yap
cat ornek.txt | tr 'a-z' 'A-Z'
HELLO WORLD FOO BAR BAZ!
tüm boşlukları yeni satır yao
cat ornek.txt | tr ' ' '\n'
Hello
World
Foo
Bar
Baz!
l. uniq
Tekrar eden satırları sil ya da bildir
ornek.txt
a
a
b
a
b
c
d
c
sadece eşsiz satırları göster(önce sıralamanız(sort) gerekir yoksa düzgün çalışmayacaktır
sort ornek.txt | uniq
a
b
c
d
farklı satırları birer kere göster ve aynı olanların kaçar kere geçtiğini yaz
sort ornek.txt | uniq -c
3 a
2 b
2 c
1 d
m. wc
Dosyada kaç satır, kelime ve karakter olduğunu yazar.
wc dosya
Örnek:
$ wc ornek.txt
7459 15915 398400 ornek.txt
7459 satır, 15915 kelime ve 398400 karakter içerir.
1.3. Dizin Komutları
| cd | mkdir | pwd |
a. cd
Sizi bir dizinden diğerine taşır(change directory). Aşağıdaki
$ cd
komutu sizi home dizinine taşır. Bu komut isteğe bağlı dizin_adi değişkeni alır ve sizi o dizine götürür.
cd dizin_adi
b. mkdir
Yeni dizin oluşturur.
mkdir dizin_adi
c. pwd
Şu an hangi dizinde olduğunu yazdırır(print working directory).
pwd
1.4. SSH, Sistem Bilgisi & Ağ Komutları
| apropos | bg | cal | date | df | dig | du | fg | finger | last | man |
| passwd | ping | ps | quota | scp | ssh | top | traceroute | uname | uptime | w |
| wget | whoami | whois |
a. apropos
İstediğiniz görevle ilgili arama yapmanızı sağlar. Örneğin komutu bilmiyorsunuz ama yaptığı işi biliyorsunuz anahtar kelimeleri aratarak komutu bulabilirsiniz.
apropos komut
```
Örnek:
```bash
apropos ssh
authorized_keys (5) - OpenSSH SSH daemon
rlogin (1) - OpenSSH SSH client (remote login program)
rsh (1) - OpenSSH SSH client (remote login program)
slogin (1) - OpenSSH SSH client (remote login program)
ssh (1) - OpenSSH SSH client (remote login program)
ssh-add (1) - adds private key identities to the authentication agent
ssh-agent (1) - authentication agent
ssh-argv0 (1) - replaces the old ssh command-name as hostname handling
ssh-copy-id (1) - use locally available keys to authorise logins on a remote machine
ssh-import-id (1) - retrieve one or more public keys from a public keyserver and append them to the current user's...
ssh-import-id-gh (1) - retrieve one or more public keys from a public keyserver and append them to the current user's...
ssh-import-id-lp (1) - retrieve one or more public keys from a public keyserver and append them to the current user's...
ssh-keygen (1) - authentication key generation, management and conversion
ssh-keyscan (1) - gather ssh public keys
ssh-keysign (8) - ssh helper program for host-based authentication
ssh-pkcs11-helper (8) - ssh-agent helper program for PKCS#11 support
ssh_config (5) - OpenSSH SSH client configuration files
sshd (5) - OpenSSH SSH daemon
sshd (8) - OpenSSH SSH daemon
sshd_config (5) - OpenSSH SSH daemon configuration file
```
### b. `bg`
Durdurulmuş veya arka plana atılmış işlemleri listeler, arka planda durdurulmuş bir işi devam ettirir.
### c. `cal`
Aylık takvimi gösterir. `ncal` ile de takvimin dikey halini yazdırabilirsiniz.
### d. `date`
Anlık tarih ve saati gösterir.
### e. `df`
Disk kullanımını gösterir.
### f. `dig`
Domain'in DNS bilgilerini alır.
```bash
dig domain
```
### g. `du`
Dosya ve dizinlerin disk kullanımını gösterir. Daha fazla bilgi için: [link](http://www.linfo.org/du.html)
```bash
du [secenek] [dosya|dizin]
```
Seçenekler:
- `-h` (human readable) Çıktıyı kilobyte (K), megabyte (M) ve gigabyte (G) olarak verir.
- `-s` (supress or summarize) dizinin toplam boyutunu yazar ve alt dizinler için rapor verir.
Örnek:
```bash
du -sh resimler
1.4M resimler
```
### h. `fg`
Ön panda çalışan en son işlemi getirir veya arka planda çalışan işlemleri `jobs` komutu ile gördükten sonra ID numarası ile ön planda çalışmasını isteyebiliriz.
Örnek:
```bash
# jobs
[1] Running bash download-file.sh &
[2]- Running evolution &
[3]+ Done nautilus .
# fg %1
```
### i. `finger`
Kullanıcı hakkında bilgi verir.
```bash
finger kullanici_adi
```
### j. `last`
Bahsedilen kullanıcının son girişini gösterir.
```bash
last seninKullanici_adin
```
### k. `man`
Bir komutun dökümantasyonunu gösterir. `info` komutu ile daha detaylı bir dökümantasyon görüntülenebilir.
```bash
man komut
info komut
```
Örnek:
```bash
man cd
man ls
```
### l. `passwd`
Belirtilen kullanıcı (belirtilmezse giriş yapmış kullanıcı) şifre belirlenmesini veya değiştirilmesini sağlar.
```bash
passwd [secenek] [kullanici]
```
Örnek:
```bash
passwd
sudo passwd jeff
```
### m. `ping`
Sunucuyu pingler ve sonucu yazdırır.
```bash
ping sunucu_ip_or_domain
```
### n. `ps`
İşlemleri (processes) görüntüler.
```bash
ps -u kullanici_adi
```
### o. `quota`
Disk kotanı gösterir.
```bash
quota -v
```
### p. `scp`
Lokal sunucu ve uzak sunucu veya iki uzak sunucu arasında dosya aktarımını sağlar.
*lokal sunucudan uzak sunucuya*
```bash
scp kaynak_dosya kullanici@sunucu:dizin/hedef_dosya
```
*uzak sunucudan lokal sunucuya*
```bash
scp kullanici@sunucu:dizin/kaynak_dosya hedef_dosya
scp -r kullanici@sunucu:dizin/kaynak_dizin hedef_dizin
```
Özel bir porta bağlanmak için `-P` parametresi kullanılabilir.
```bash
scp -P port kullanici@sunucu:dizin/kaynak_dosya hedef_dosya
```
### q. `ssh`
ssh (SSH client) uzak makineye bağlanmak ve üzerinde komut çalıştırmak için tasarlanmış bir programdır.
```bash
ssh kullanici@sunucu
```
Özel bir porta bağlanmak için `-P` parametresi kullanılabilir
```bash
ssh -p port kullanici@sunucu
```
### r. `top`
Anlık aktif işlemleri görüntüler.
### s. `traceroute`
Bir ip paketinin (örnek olarak ping işlemini gerçeleştirirken kullandığımız ICMP paketi de olabilir) hedef adresine varana kadar hangi sunucu ve/veya yönlendiriciler üzerinden geçtiğini görmemize imkan sağlayan bir programdır.
Örnek:
```bash
traceroute 8.8.8.8
```
### t. `uname`
Kernel bilgisini gösterir.
```bash
uname -a
```
### u. `uptime`
Sunucunun ne zamandır açık olduğunu gösterir.
### v. `w`
Sunucuda kimin online olduğunu gösterir. `users` komutu da aynı işlevi görmektedir.
### w. `wget`
Dosya indirir.
```bash
wget dosya
wget http://site.com/dosya.txt
```
### y. `whoami`
Anlık giriş yapmış kullanıcı adını yazdırır.
### z. `whois`
Domain'in whois bilgilerini gösterir.
```bash
whois domain
```
## 1.5. İşlem İzleme Komutları
<table>
<tr>
<td><a href="#a-jobs">jobs</a></td>
<td><a href="#b-kill">kill</a></td>
<td><a href="#c-killall">killall</a></td>
<td><a href="#d-&">&</a></td>
<td><a href="#e-nohup">nohup</a></td>
</tr>
</table>
### a. `jobs`
Arkaplanda çalışmakta olan işlemleri gösterir.
```bash
jobs
[1]+ Running sleep 100 &
```
### b. `kill`
Verilen ID ile işlemleri sonlandırır.
```bash
kill PID
```
### b. `killall`
Verilen isimdeki tüm işlemleri sonlandırır.
```bash
killall islem_adi
```
### d. &
`&` simgesi verilen işlemin sonuna eklenir ve arka planda çalışacağını gösterir.
```bash
komut &
```
### e. `nohup`
"No Hang Up" sözüne karşılık gelen nohup komutu, "kapatma" anlamına gelir. Yani shell'den çıktığınızda dahi çalışmayı sürdürür.
```bash
nohup komut
```
`&` ile birlikte kullanarak arka plan işlemi oluşturulabilir
```bash
nohup komut &
```
# 2. Basit Shell Programlama
`shebang` bash programlamanın ilk satırına yazılan belirli text'e denir. Bu satır script'in tek başına sh, bash, python, php gibi programları yazmadan çalışabilmesini sağlar.
```bash
#!/bin/bash
```
## 2.1. Değişkenler
bash üzerinde değişken yaratmak diğer dillerde olduğu gibidir. Veri tipleri yoktur. Bash içinde değişkenler sayı, karakter, karakter dizisi gibi şeyler alabilir. Başlangıçta tanımlarken ne olduğunu belirtmenize gerek yoktur, vermek istediğiniz değere eşitlemek yeterli olacaktır.
Örnek:
```bash
str="hello world"
```
Yukarıdaki satır `str` adında bir değişken oluşturur ve "hello world" stringini atar. Değeri okumak için değişken isminin başına `$` koymak yeterlidir.
Örnek:
```bash
echo $str # hello world
```
## 2.2. Diziler
Diğer diller gibi bash de dizilere sahiptir. Diziler birden çok değer içerek değişkenlerdir.Dizilerin değerleri için sayı sınırı yoktur. Bash'de ki dizler sıfır tabanlıdır. İlk eleman 0 ile belirtilir. Bir kaç dizi oluşturma yolu vardır, aşağıda gösterildiği gibi:
Örnekler:
```bash
dizi[0] = deger
dizi[1] = deger
dizi[2] = deger
dizi=([2]=deger [0]=deger [1]=deger)
dizi=(deger deger deger)
```
Bir dizinin özel bir değerini yazdırmak için:
```bash
${dizi[i]} # belirteç "i" için
```
Hiç bir belirteç verilmezse, dizi 0'dan başlar. Dizide kaç değer olduğunu öğrenmek için aşağıdaki yazım kullanılır:
```bash
${#dizi[@]}
```
Bash ayrıca üçlü durumlara sahiptir. Aşağıdaki durumlara bakınız.
```bash
${degisken:-word} # degisken varsa ve "null" değilse, degeri dondur; aksi halde "word" ü döndür
${degisken:=word} # degisken varsa ve "null" değilse, degeri dondur; aksi halde "word" e eşitle ve değerini döndür
${degisken:+word} # degisken varsa ve "null" değilse, "word" ü döndür; aksi halde "null" döndür
${degisken:offset:length} # alt dizi ilerlemesi yapar. $degisken 'in alt dizilerini karakter uzunluğuna göre dallandırarak döndürür
```
## 2.3 String Yerleştirme
Stringleri düzenlemede bir kaç örneği inceleyelim
```bash
${degisken#deger} # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin başıyla eşleşiyorsa, eşleşen en kısa kısmı sil ve geri kalanı yazdır
${degisken##deger} # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin başıyla eşleşiyorsa, eşleşen en uzun kısmı sil ve geri kalanı yazdır
${degisken%deger} # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin sonuyla eşleşiyorsa, eşleşen en kısa kısmı sil ve geri kalanı yazdır
${degisken%%deger} # eğer verilen "deger" degisken'in değerinin sonuyla eşleşiyorsa, eşleşen en uzun kısmı sil ve geri kalanı yazdır
${degisken/deger/yeni_deger} # Değişkenin değeri içinde "deger" ile eşleşen en uzun kısım ile "yeni_deger" değiştirilir. Sadece ilk eşleşme değiştirilir
${degisken//deger/string} # Değişkenin değeri içinde "deger" ile eşleşen en uzun kısım ile "yeni_deger" değiştirilir. Tüm eşleşmeler değiştirilir
${#degisken_ismi} # değişkenin değerinin uzunluğunu string olarak döndürür
```
## 2.4. Fonksiyonlar
Tüm programlama dillerinde olduğu gibi, bash'de de fonksiyonları birden fazla satır kodu tek seferde çalıştırmak ve tekrarlamak için kullanbiliriz. Fonksiyon tanımlamak `function my_func { my_code }` yazmak kadar kolay. Fonksiyon çağırmak da başka bir programı çağırmakla aynı şekilde sadece adını yazmanız yeterli.
```bash
functname() {
shell commands
}
```
Örnek:
```bash
#!/bin/bash
function hello {
echo world!
}
hello
function say {
echo $1
}
say "hello world!"
```
Yukarıdaki kodu çalıştırdığımızda `hello` fonksiyonu "world!" yazdıracaktır. Yukarıdaki `hello` ve `say` fonksiyonları özdeştir. Tek farkları `say` fonksiyonu parametre alır ve aldığı ilk parametreyi `echo` komutu ile yazdırır. Argümanlar scripti çalıştırırkenki sırayla isimlendirilir. `1,2 ($1,$2)`
## 2.5. Koşullar
Bash'deki koşullar diğer programlama dilleri ile aynıdır. `if` ifadesi doğru ise `then` durumu çalışır.
```bash
if [ifade]; then
ifade doğru ise çalışacak durum
else
ifade yanlış ise çalışacak durum
fi
```
Bazen iç içe if - else yazmak kafa karıştırıcı olabilir, bunun için `case statements` denilen (switch-case) yapıları bulunur.
```bash
case ifade in
yapi1 )
durum-komut ;;
yapi2 )
durum-komut ;;
...
esac
```
İfade Örnekleri:
```bash
durum1 && durum2 # iki durum da doğru olmalı
durum1 || durum2 # en az biri doğru olmalı
str1=str2 # str1 ve str2 eşittir
str1!=str2 # str1 ve str2 eşit değildir
str1<str2 # str1, str2'den azdır
str1>str2 # str1, str2'den çoktur
-n str1 # str1 "null" değildir (str1'in karakter uzunluğu 0'dan fazla)
-z str1 # str1 "null" dur (str1'in karakter uzunluğu 0)
-a dosya # dosya var (oluşturulmuş)
-d dosya # dosya var (oluşturulmuş) ve dosya bir dizin
-e dosya # dosya var; -a ile aynı
-f dosya # dosya var ve düzgün bir dosya (dizin veya özel dosya türü değil)
-r dosya # okuma yetkin var
-s dosya # dosya var ve boş değil
-w dosya # yazma yatkin var
-x dosya # dosya ve dizin üzerinde çalıştırma yetkin var, dizin ise çalıştırma yetkisi arar
-N dosya # son okumadan beri dosya değiştirilmiş
-O dosya # dosyanın sahibisin ( owner )
-G dosya # dosya'nın group ID'si seninki ile eşleşiyor (birden çok grupta ise, grouplarından biri ile)
dosya1 -nt dosya2 # dosya1, dosya2'den daha yeni
dosya1 -ot dosya2 # dosya1, dosya2'den daha eski
-lt # daha az (less than)
-le # daha az veya eşit (less than or equal)
-eq # eşit (equal)
-ge # daha büyük veya eşit (greater than or equal)
-gt # daha büyük (greater than)
-ne # eşit değil (not equal)
```
## 2.6. Döngüler
Bash üzerinde üç tip döngü vardır. `for`, `while` ve `until`.
Farklı `for` Yazımı (Syntax):
```bash
for x := 1 to 10 do
begin
durum - komutlar
end
for dongu_adi [in list]
do
$name kullanan durum ve komutlar
done
for (( baslatma ; bitis_kosulu ; degisiklik ))
do
durum ve komutlar...
done
```
`while` Yazımı (Syntax):
```bash
while kosullar; do
durum ve komutlar
done
```
`until` Yazımı (Syntax):
```bash
until kosullar; do
durum ve komutlar
done
```
# 3. İpuçları
## Alias (Takma ad) ekleme
`bash_profile` dosyasını `nano ~/.bash_profile` komutu ile veya `vim ~/.bash_profile` komutu ile açın
> alias dockerlogin='ssh www-data@omergulen.local -p2222' # adınızı .bash_profile' e ekleyin
## Çabukça Özel Bir Dizine Gitme
`nano ~/.bashrc`
> export otel_kayitlari="/workspace/hotel-api/storage/logs"
```bash
source ~/.bashrc
cd $otel_kayitlari
```
## Yakalanmalardan Çıkış | Exit traps
Bash script'inizi daha düzenli, hatasız ve arkada gereksiz işlem bırakmayacak şekilde yazın.
```bash
function finish {
# temizlemeyi yapın örn. açık kalan gereksiz işlemleri sonlandır
jobs -p | xargs kill
}
trap finish EXIT
```
## Çevre değişkenlerinizi kaydedin
`export FOO = BAR` yaptığınızda, değişkenleriniz bu shell'de ve bunun üzerinden açılan shell'lerde etkili olacaktır. Kalıcılığı sağlamak için `~/.bash_profile` dosyasına aşağıdaki komutu ekleyin.
```bash
echo export FOO=BAR >> ~/.bash_profile
```
## Scriptlerinize erişim
Scriptlerinize kolayca erişmek için home klasörünüzün içinde `mkdir ~/bin` komutuyla `bin` dizini oluşturabilirsiniz, artık tüm scriptlerinizi bu dizine koyup erişebilirsiniz.
Eğer erişemezseniz, aşağıdaki kodu `~/.bash_profile`dosyanıza eklemeyi ve `source ~/.bash_profile` komutunu çalıştırmayı deneyin.
```bash
# PATH değişkenini belirtin
if [ -d "$HOME/bin" ] ; then
PATH="$HOME/bin:$PATH"
fi
```
# 4. Hata Ayıklama | Debugging
`bash` komutuna farklı parametreler vererek kolayca scriptinizi derleyebilirsiniz. Örneğin `-n` parametresi kodu çalıştırmayıp sadece hata kontrolü yapacaktır, `-v` komutları çalıştırmadan yazdıracak, `-x` ise işlem bittikten sonra kodları yazdıracaktır.
```bash
bash -n script_adi
bash -v script_adi
bash -x script_adi
```
## Katkı Sağlama
- Sorunları bildir [How to](https://help.github.com/articles/creating-an-issue/)
- Geliştirmeler ile birlikte "pull request" açın [How to](https://help.github.com/articles/about-pull-requests/)
- Bilginin yayılmasına yardımcı olun.
## Lisans
[](https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/)